Κατάθλιψη & Διατροφή

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Από τη Θεώνη Καπερώνη, Τελειόφοιτη Διατροφής και Διαιτολογίας του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλίας

Η κατάθλιψη είναι αναμφισβήτητα μία εξαντλητική ασθένεια και υπολογίζεται πως μέχρι το 2020 θα είναι η 2^η αιτία θανάτου παγκοσμίως. Υπάρχουν βασικά στοιχεία σύνδεσης μεταξύ των διαιτητικών συνηθειών και την ανάπτυξη της κατάθλιψης (Popa TA et.al., 2012). Είναι βέβαιο, πως η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά τον παράγοντα κινδύνου και τη δημιουργία της κατάθλιψης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν μελέτες που να απαντούν στο ερώτημα «Αν βελτιώσω το διαιτολόγιό μου θα νοιώσω λιγότερο καταθλιπτικός;». Αναμφισβήτητα, η βελτίωση του τρόπου ζωής όπου εξασφαλίζεται μέσω της διατροφής παρέχει δευτερογενή πρόληψη σε ασθένειες όπως καρδιαγγειακά, παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2 όπου αυτές οι ασθένειες συσχετίζονται με κατάθλιψη και ίσως μοιράζονται κοινά μεταβολικά μονοπάτια (Ο’neil A et.al., 2013).

Πολλά ευρήματα ερευνών υποστηρίζουν την προσκόλληση των υγιεινών διαιτητικών συνηθειών, αφού η παραγωγή των νευροδιαβιβαστών χρειάζεται την απαραίτητη ποσότητα των θρεπτικών συστατικών τα οποία μας παρέχονται μέσω της διατροφής. Κάποια θρεπτικά συστατικά δεν είναι μόνο αναγκαία για σωστή εγκεφαλική λειτουργία αλλά υπάρχουν κάποια τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή και να προάγουν την κατάθλιψη.

Οι ελλείψεις των νευροδιαβιβαστών όπως της σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης και γ-αμινοβουτυρικό οξύ συσχετίζεται με κατάθλιψη. Η σεροτονίνη ρυθμίζει τη διάθεση, τα συναισθήματα, τον ύπνο, την όρεξη κι ελέγχει πολλές ψυχικές και συμπεριφορικές λειτουργίες. Γι’αυτό και οι εμποδιστές επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) συστήνονται ως πρωταρχική θεραπεία.

Πρόσφατες έρευνες, έχουν εστιάσει στο ρόλο της διατροφής για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Γνωρίζουμε ότι, η παραγωγή των νευροδιαβιβαστών χρειάζεται επαρκή ποσότητα θρεπτικών συστατικών. Αρχικά, τα αμινοξέα τρυπτοφάνη, τυροσίνη, γλουταμίνη, τα ιχνοστοιχεία ψευδάργυρος, χαλκός, σίδηρος και μαγνήσιο και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β6, Β12, φυλλικό οξύ).

Τα δημητριακά (ψωμί, ρύζι, μακαρόνια) ολικής αλέσεως είναι πλούσια σε ψευδάργυρο, χαλκό και μαγνήσιο. Τα αυγά, το τυρί και το γιαούρτι είναι πλούσια σε τυροσίνη, γλουταμίνη, ψευδάργυρο και μαγνήσιο. Τα λαχανικά, ειδικά τα πράσινα σκούρα φυλλώδη λαχανικά είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ όπως το μπρόκολο και το σπανάκι. Η μεσογειακή διατροφή μας παρέχει διατροφική ισορροπία. Επομένως, έχοντας αυτήν ως πρότυπο διατροφής μπορούμε να εξασφαλίσουμε καθημερινά τα απαραίτητα μακροθρεπτικά και μικροθρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε και ειδικότερα άτομα που βρίσκονται σε υψηλές ομάδες κινδύνου π.χ. ασθενείς που πάσχουν από κατάθλιψη. Μία δίαιτα υψηλή σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και απλά σάκχαρα όπως μπισκότα, πάστες, πατάτες τηγανητές, αποτελεί κοινό παράγοντα στην κατάθλιψη όπως και η μεγάλη πρόσληψη αλκοόλ μπορεί να έχει σοβαρή επίδραση. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη αλκοόλ είναι 1 ποτήρι για τις γυναίκες και 2 για τους άνδρες, όπου μπορεί να είναι 1 ποτήρι κόκκινο κρασί ή 1 μικρή μπύρα ή 45 ml ουίσκι ή βότκα ή τζιν. Σύμφωνα, με κάποιες μελέτες υποστηρίζεται ότι συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά εμποδίζουν την ανάπτυξη της κατάθλιψης και σε αυτά εμπεριέχονται το σύμπλεγμα των βιταμινών Β, τα ω-3 λιπαρά οξέα και το ελαιόλαδο το οποίο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα  μπορούν να συμβάλλουν στη θεραπεία της κατάθλιψης;

Μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μπορούν να οδηγήσουν σε συμπεριφοριστικές και νευροβιολογικές επιδράσεις που συσχετίζονται με την κατάθλιψη και μπορούν δυνητικά να υπάρξουν συνέπειες στο stress. Τα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα των ω-3 λιπαρών οξέων εμπλέκονται στην πρόοδο της κατάθλιψης. Επειδή συνεισφέρουν στον έλεγχο της ασθένειας μέσω της σεροτονεργικής και ντοπαμινεργικής λειτουργίας. Τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα είναι η σαρδέλα, ο κολιός, ο σολωμός (φρεσκός), η γόπα, ο λιναρόσπορος, τα καρύδια. Ωστόσο, η υπερκατανάλωση των ω-3 και τα υψηλά επίπεδα αυτών στο πλάσμα μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα, συνήθως η υπερβολική πρόσληψη επιτυγχάνεται με τη λήψη των συμπληρωμάτων και σπανίως μέσω της διατροφής.

Συνοψίζοντας, η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών σε άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη συμβάλλει σημαντικά τόσο στην πρόληψη όσο στην έκβαση της ασθένειας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της υιοθέτησης ενός υγιεινού διαιτητικού προτύπου όπως είναι η μεσογειακή διατροφή η οποία έχει συσχετισθεί με χαμηλό επιπολασμό της κατάθλιψης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Levant B., N-3 (Omega-3) Polyunsaturated Fatty Acids in the Pathophysiology and Treatment of Depression: Pre-clinical Evidence, CNS Neurol Disord Drug Targets, 2013, 12 (4): 450-459.

O’neil A. et.al., A randomised, controlled trial of a dietary intervention for adults with major depression (the “SMILES” trial): study protocol, 2013, 13: 114.

Popa TA et.al., Nutrition and depression at the forefront of progress, Journal of medicine and life, 2012, 5: 414-419.

Εθνικός Διατροφικός οδηγός για ενήλικες, 2014.